Woensdag 8 februari – Vandaag zijn we naar ‘In the Black Fantastic’ expositie van de Kunsthal in Rotterdam geweest. De opdracht was om met een open blik naar de kunst te kijken, zonder de ‘kaartjes’, met daarop informatie over de werken, te lezen. In dit blog licht ik een aantal van mijn bevindingen tijdens deze ochtend uit.
In het midden van hal 2 staat een groot kunstwerk van zwarte handen die elkaar vasthouden. Het staat centraal in het midden en de ruimte er tussen zorgt ervoor dat je er doorheen kunt kijken. Het eerste wat in mij op komt is samen, samenwerking, gemeenschap, samen sterk en saamhorig.
In een bordeaux rode hal staan en hangen kunstwerken. Allemaal zwart met gouden elementen. Ze hebben iets statigs, iets bijzonders. Aan de wanden hangen verschillende werken van donkere vrouwen. Goud komt overal terug. Het lijkt alsof de kunstenaar deze vrouwen ‘sterk’ wilt neerzetten. Het straalt pure kracht uit en heeft ook wel iets mythisch.
Wangechi Mutu
De werken van Wangechi Mutu zijn heel minimalistisch neergezet. Ze bestaan uit natuurlijke elementen samen met fotografie en schilderwerk. Het heeft iets activistisch, maar ik kan niet helemaal plaatsen over wat. Ik zie beelden van vrouwen en afbeeldingen met een bijna pornografisch randje. De beelden midden in de hal lijken bijna genderloos. Misschien dat de kunstenaar een statement wilt maken met betrekking tot standaard opvattingen rondom gender…
Video: The End of eating Everything
Ik heb de film misschien wel vier keer bekeken. Er komt wederom een activistische kant naar boven. Het begint rustig. Een vrouw zweeft in de lucht, haar hoofd met een stukje nek is net zichtbaar. Er vliegen zwarte kraaien tegen haar in en de vrouw probeert zich er tegen te verzetten. Ze lijkt strijdlustig. Naarmate de tijd verstrekt, wordt het ‘lijf’ wat aan het hoofd van de vrouw vastzit, steeds meer zichtbaar. Er volgt een grote puinhoop van ellende, vuilnis en viezigheid. Uitstekende handen komen boven het puin uit en maken hulp-vragende bewegingen.
De tekst ‘We’ve always been hungry, alone and together.’ verschijnt.
Ik denk dat de rustige opbouw nodig is om daarna te kunnen ‘shockeren’. De puinhoop die langzaam zichtbaar wordt, lijkt symbool te staan voor alles wat we als mensen willen consumeren en de gevolgen van dat consumeren. De titel is ook ‘The End of eating Everything. Op het einde gaat alles in rook op en zien we alleen nog maar hoofden, pratend in de wolken.
Donkere kamer
Op het einde liep ik een donkere ruimte binnen. Midden in de ruimte stond een pyramide waarop beelden werden getoond, je kon er volledig omheen lopen en de muren van de ruimte waren spiegels. Ik hoor een vrouw praten: “Balanced energy is very important.”. Ze heeft het over het belang van gebalanceerde mannelijke en vrouwelijke energie voor beide genders en legt uit wat deze energieën precies inhouden.
De video start met een ‘disclaimer’ waarin gezegd wordt: “All genders have both sexualities”.
Er worden beelden getoond van vrouwen op een seksistische wijze. Al snel wordt voor mij duidelijk dat dit gaat over hoe vrouwen en vrouwelijkheid vaak worden gezien.
Op de achtergrond worden onderwerpen besproken zoals homoseksualiteit en het ‘vrouwelijk’ zijn. Wat houdt het eigenlijk in, seksualiteit?
Vervolgens komen er verschillende vrouwen van verschillende komaf aan het woord die vertellen over het ‘vrouw zijn’ binnen hun cultuur. Ook wordt er gesproken over de gevolgen van technologie en media op het ‘algemeen beeld’ van vrouwen als lustobject.
Ik denk dat de kunstenaar je als het ware een reis wil laten maken en aan het denken wil zetten over de betekenis van mannelijke en vrouwelijke energie. Ook ging het misschien over het ‘hokjes’ denken en het niet thuisvoelen binnen een bepaald gender (queerness).
Ervaring
Ik vond het eigenlijk heel interessant om op deze manier naar kunst te kijken. Door de bijschriften niet te lezen, ga je zelf echt nadenken over de betekenis van een kunstwerk en neem je echt de tijd om jezelf in de kunstenaar te verplaatsen. Ik stond nu langer dan normaal stil bij werken en naarmate de tijd verstreek, zag ik toch telkens weer nieuwe dingen.
Bij sommige werken vond ik het toch wel écht heel lastig niet te lezen wat de betekenis ervan was. In mijn hoofd zocht ik toch echt naar die bevestiging om te kijken of mijn bevindingen juist waren. Ik heb alleen bij de film van Wangechi Mutu, na deze 4 keer te hebben bekeken, gelezen wat de betekenis was. Mijn bevindingen kwamen aardig in de buurt.
In the Black Fantastic was een hele bijzondere expositie waarin je als het ware tussen de werkelijkheid en een mythische fanatasiewereld loopt. De kunstwerken zetten je letterlijk aan het denken, ik moest daarna ook wel even bijkomen en het allemaal laten bezinken.